Το σύνδρομο Charles Bonnet (CBS) είναι μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση οπτικών ψευδαισθήσεων σε ασθενείς με μειωμένη όραση και φυσιολογική ψυχική υγεία. Το σύνδρομο πήρε το όνομα του από τον Charles Bonnet ο οποίος ήταν Ελβετός δικηγόρος και φιλόσοφος του 18ου αιώνα, που μελέτησε τη φυσική επιστήμη ως χόμπι. Περιέγραψε για πρώτη φορά τις οπτικές ψευδαισθήσεις σε έναν ασθενή που δεν είχε άνοια ή ψυχική ασθένεια. Αυτός ο ασθενής ήταν ο παππούς του, ο οποίος είχε χάσει την όραση λόγω καταρράκτη,
Τι προκαλεί το σύνδρομο Charles Bonnet;
Παρόλο που η υποκείμενη αιτία του CBS είναι άγνωστη, η πιο ευρέως αποδεκτή θεωρία είναι η νευρωνική παραμόρφωση. Σύμφωνα με αυτήν τη θεωρία, η απώλεια της διέγερσης του αμφιβληστροειδούς προκαλεί μειωμένη διέγερση του ινιακού φλοιού, αλλά, σε αντίθεση με την αμαύρωση, η διέγερση δεν εξαφανίζεται εντελώς. Τα υπολειπόμενα σήματα προσαγωγής θεωρείται ότι πυροδοτούν το φαινόμενο της παραμόρφωσης, προκαλώντας ιστολογικές, βιοχημικές και ανατομικές αλλαγές στη σύναψη σε μια προσπάθεια να αντισταθμιστεί η περιορισμένη διέγερση που ελήφθη. Αυτό μετατρέπει τους νευρώνες σε υπερδιεγερμένα κύτταρα.
Το CBS χαρακτηρίζεται από την παρουσία σύνθετων οπτικών ψευδαισθήσεων που είναι συνήθως επίμονες και συχνά εμφανίζονται ξαφνικά. Οι ασθενείς δεν παρουσιάζουν άλλες παραισθήσεις. Οι ψευδαισθήσεις μπορεί να είναι απλές, να εμφανίζονται ως βασικές γεωμετρικές γραμμές και σχήματα ή, αλλιώς, περίπλοκες και δομημένες.
Συνήθως εκδηλώνονται ως εικόνες ανθρώπων, προσώπων ή δένδρων και δεν κάνουν ήχους. Οι εικόνες μπορεί επίσης να είναι σε μαύρο και άσπρο ή σε χρώμα, και μπορεί να είναι στατικές ή φαίνεται να κινούνται. Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτές οι ψευδαισθήσεις διαρκούν λιγότερο από 10 λεπτά και είναι συνήθως επαναλαμβανόμενες.
Ο επιπολασμός του συνδρόμου Charles Bonnet ποικίλλει και κυμαίνεται από 0,4% έως 30%, αναλόγως με τη μελέτη. H ομάδα γιατρών των Khan et al. (2008) σημείωσε ότι η συχνότητα εμφάνισης του συνδρόμου Charles Bonnet ήταν στατιστικώς υψηλότερη σε άτομα με χειρότερη οπτική οξύτητα. Αυτό το εύρημα έδειξε ότι η χειρότερη όραση σχετίζεται σε κάποιον βαθμό με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης οπτικών ψευδαισθήσεων.
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους υπάρχει μεταβλητότητα στα ποσοστά επικράτησης του συνδρόμου Charles Bonnet. Πρώτον, δεν υπάρχει καθολικός ορισμός του συνδρόμου που να συμφωνήθηκε από όλους τους επαγγελματίες του τομέα της υγείας. Δεύτερον, η διάγνωση του συνδρόμου Charles Bonnet μπορεί να πραγματοποιηθεί σε διάφορους κλάδους όπως η οπτομετρία, η οφθαλμολογία, η γηριατρική ιατρική, η ψυχιατρική και η νευρολογία. Τρίτον, πολλοί άνθρωποι διστάζουν να αναφέρουν ότι βιώνουν οπτικές ψευδαισθήσεις επειδή φοβούνται να χαρακτηριστούν ως ψυχικά ασταθείς.
Ένα άτομο με σύνδρομο Charles Bonnet δεν έχει κανέναν έλεγχο στις παραισθήσεις του. Οι τελευταίες μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στην καθημερινή ζωή όσων τις βιώνουν καθώς: Οι ψευδαισθήσεις επικαλύπτουν τις εικόνες του πραγματικού κόσμου, οπότε το άτομο μπορεί να δυσκολευτεί να εκτελέσει καθημερινές εργασίες, όπως το περπάτημα σε ένα άγνωστο περιβάλλον. Το άτομο μπορεί να μην γνωρίζει αρχικώς αν η εικόνα είναι πραγματική ή φανταστική, κάτι που μπορεί να είναι τρομακτικό εάν βλέπει, για παράδειγμα, έναν ξένο στο σπίτι.
Πιστεύεται ότι η πάθηση εμφανίζεται στο 10%-15% όλων των ατόμων με μέτρια απώλεια όρασης και έως 60% των ατόμων με σοβαρή απώλεια όρασης. Υπάρχουν περίπου 100.000 άτομα στο Ηνωμένο Βασίλειο με CBS σήμερα.
Η απώλεια της όρασης μπορεί να προκληθεί από αμφιβληστροειδοπάθεια, εκφυλισμό ωχράς κηλίδος, γλαύκωμα, νόσο του Stargardt ή οποιοδήποτε άλλη παθολογική κατάσταση που μπορεί να επηρεάσει την όραση.
Εάν οι ασθενείς εμφανίσουν οπτικές ψευδαισθήσεις, οι επαγγελματίες στον κλάδο της όρασης διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στη διαβεβαίωση των ασθενών ότι μπορεί να είναι μια φυσιολογική συνέπεια της απώλειας όρασης, ενημερώνοντας τους ίδιους, καθώς και τα μέλη της οικογένειάς τους, για την κατάσταση. Με τους ασθενείς να γερνούν και να ζουν περισσότερο, θα υπάρχουν περισσότερα άτομα που επηρεάζονται από την απώλεια όρασης λόγω παθήσεων που σχετίζονται με την ηλικία. Ως εκ τούτου, μπορούμε να περιμένουμε περισσότερα άτομα που θα έρθουν αντιμέτωπα με το σύνδρομο Charles Bonnet.
